ARTEMISIA ABROTANUM

ACHILLEA MILLEFOLIUM

Er bestaan veel soorten duizendblad, maar de Achillea millefolium wordt van oudsher het meest gebruikt. ‘Achillea’ verwijst naar de Griekse veldheer Achilles, omdat zijn soldaten er mee geholpen werden om bloedende wonden te stelpen. Duizendblad is onder veel verschillende namen bekend, zoals onder meer hondekervel, duust en tabaksbloem.

Duizendblad is dus bloedstelpend, maar in de middeleeuwen was men ervan overtuigd dat je er ook boze geesten en heksen mee weg kon jagen. Bijvoorbeeld door middel van rook, of het ophangen of dragen van een amulet met duizendblad. In de Chinese cultuur werd het ook gebruikt bij het raadplegen van de I Tjing.

Bron: Natuurdrogisterij Van der Pigge

CALENDULA OFFICINALIS

Goudsbloem wordt ook nu nog, net als vroeger, veel gebruikt in medicinale zalf en crèmes. Alleen ken je het waarschijnlijk beter onder de Latijnse naam ‘Calendula’. Dat betekent ‘kleine klok/kalender’. Dit omdat de bloemen van de goudsbloem sluiten als het donker wordt, en de plant vaak bloeit aan het begin van een nieuwe maan.

Goudsbloem werkt op de huid.  Calendulazalf is ontstekingsremmend en bevordert genezing.

LEONURUS CARDIACA

Uit geschriften blijkt dat hartgespan heel lang in ieder geval in Griekenland en China werd gebruikt. Hartgespan helpt bij een hoge bloeddruk en geeft kalmte bij hartkloppingen. Voor vrouwen werd het ingezet voor rust bij de bevalling en bij uitblijvende menstruatie.

In de moderne westerse geneeskunst wordt hartgespan niet gebruikt, omdat men niet echt kan vinden welke stoffen uit de plant het werkzame effect geven.

Kijk je breder, dan wijst alles erop dat hartgespan in het energetisch veld werkt. Als het nu wordt ingezet is dat dan ook in de vorm van een bloesemremedie. Op die manier kun je de energetische waarde van de plant in een flesje krijgen. Hartgespan helpt tegen het gevoel ‘het lelijke eendje’ te zijn en er niet bij te horen.

ALTHAEA OFFICINALIS

Heemst wordt al tienduizenden jaren gebruikt. Dat weten we omdat in Irak in een 60.000 jaar oud graf stuifmeelkorrels van echte heemst zijn gevonden. Ook in het oude Egypte werd het als geneesmiddel gebruikt, net als bij de oude Grieken en Romeinen. Vanaf de middeleeuwen kregen kinderen die aan het wisselen waren een stukje heemstwortel om op te kauwen en het werd gebruikt tegen ontstoken tandvlees. Daar komt de naam ‘tandwortel’ vandaan.

Verder is heemst goed voor je luchtwegen. Het helpt tegen bronchitis en alle soorten hoest. De slijmstoffen in de plant neutraliseren maagzuur en beschermen de slijmvliezen van maag en darmen. Heemst wordt dan ook gebruikt als geneesmiddel bij ontstekingen van deze slijmvliezen, brandend maagzuur en maag- en darmzweren. Ook helpt het tegen ouderdomsdiabetes. Spoelen met een aftreksel van heemst werkt tegen aften, tandvlees- en amandelontstekingen en andere mondproblemen.

Uitwendig kan heemst worden ingezet bij veel verschillende huidaandoeningen. Van steenpuisten en abcessen tot kleine verwondingen, uitslag en insectenbeten.

DIPSACUS SYLVESTRIS

Ook: Dipsacus fullonum. Kaardebol wordt gebruikt als ondersteuning bij de ziekte van Lyme. Het doodt niet de bacterie die Lyme veroorzaakt, maar helpt wel tegen de symptomen ervan.

Verder wordt het kruid gebruikt bij gewrichtsklachten in het algemeen. Kaardebol versterkt het immuunsysteem en specifiek de pezen, botten en het bindweefsel.

MALVA VULGARIS

De bloemen, bladeren en stengels van het kaasjeskruid bevatten looi- en slijmstoffen. Deze werken verzachtend en genezend bij ontsteking van de slijmvliezen. Het werkt het beste als je het vers verwerkt, al kan het ook gedroogd worden gebruikt.

Thee van kaasjeskruid wordt inwendig gebruikt bij slijmvliesontstekingen in de mond, keel, maag, darmen en blaas en bij bronchitis. Uitwendig is het kruid goed tegen huidirritaties en -allergieën, en bij wonden en zweren. Oogkompressen met kaasjeskruid werken goed bij een tekort aan traanvocht.

MATRICARIA CHAMOMILLA

Matricaria is afgeleid van het Latijnse woord voor moeder (mater). Dit omdat kamille veel gebruikt werd door moeders, zowel voor zieke kinderen als bij (menstruatie-)krampen. Voor de beste werking moet kamille worden geoogst in de volle middagzon.

Het is multifunctioneel: als thee werkt het kalmerend bij koorts, krampen en buikpijn, uitwendig is het ontstekingsremmend en ontsmettend. Kamille kan dan ook goed worden ingezet bij uitslag, winderigheid en diarree en is reinigend en zweetopwekkend (de koorts eruit zweten).

Het aroma kalmeert en helpt tegen slapeloosheid en nervositeit. De bloemen toevoegen aan een stoombad helpt bij verschillende klachten: je slaapt er heerlijk op, en verkoudheden, voorhoofdsholte-ontstekingen en uitslag worden verzacht.

LAVANDULA

De geur van lavendel werkt rustgevend en ontspannend. Lavendelolie wordt dan ook veel als geurstof gebruikt in zeep en parfum, maar ook in de aromatherapie. Zakjes met lavendelkorrels erin werden vaak in kledingkasten gelegd. Kleding blijft zo heerlijk ruiken en wordt tegelijk beschermd tegen motten.

De bekende middeleeuwse abdis Hildegard van Bingen beval lavendel aan in een elixer bij hoest.

PULMONARIA OFFICINALIS

De bladeren van het gevlekt longkruid hebben een beetje de eivormige vorm van een long en de witte vlekjes op het blad lijken op longblaasjes. Volgens de signatuurleer geven uiterlijke eigenschappen van een kruid de medicinale werking ervan aan. De plant is dus goed voor de longen.

Gevlekt longkruid helpt tegen bronchitis, versterkt het bindweefsel, en helpt tegen emfyseem en bloedspuwing. Het werkt verzachtend, slijmoplossend en kalmeert hoest. Daarnaast drijft gevlekt longkruid urine en zweet af.

SILYBUM MARIANUM

Mariadistel is een plant die vooral gebruikt wordt om de lever te beschermen tegen toxische stoffen en bij leveraandoeningen. Sylimarine (en derivaat silybinine), een bestanddeel van mariadistel, is bekend om zijn antioxidatieve en ontstekingsremmende effecten. Deze stof word gewonnen door de olie uit de zaden te persen.

De mariadistel werd vroeger bovendien als groente gebruikt. De jonge bladeren kunnen als sla worden gegeten (wel even de stekels eraf halen). Gekookt is ook de jonge wortelstok eetbaar als groente.

RUBIA TINCTORUM

Oorspronkelijk komt meekrap uit het Nabije en Midden-Oosten en in die regio werd het duizenden jaren geleden al gebruikt. Bijvoorbeeld in het oude Egypte en het Romeinse Rijk: er is niet alleen textiel dat met meekrap is geverfd in het graf van Toetanchamon gevonden, maar ook in Pompeï.

In Nederland werd meekrap vanaf de veertiende eeuw vooral in Zeeland verbouwd. De plant heeft dikke wortelstokken en dunne bijwortels. Na drie jaar werden de wortels geoogst en naar meekrap-stoven gebracht. Hier werden ze gedroogd en daarna verpulverd.

Eerst was de kleur flets oranje, maar door de eeuwen heen werden meerdere reacties ontdekt waardoor de kleur intenser rood werd. Dat bracht vaak wel enorme vervuiling en stankoverlast met zich mee: voor de verandering van kleur werd bijvoorbeeld zwavelzuur, aluminiumhydraat of kalkspaat gebruikt. Meekrap werd niet alleen in de textiel-industrie gebruikt, maar ook door (kunst-)schilders. Dan werd het Kraplak of Turks Rood genoemd, verder is het ook bekend als Alizarine.

SALVIA ROSMARINUS

Rozemarijn werd gebruikt als een soort wondermiddel dat alle kwalen zou verhelpen, lichamelijk en geestelijk. Het verbetert de bloedcirculatie, is goed voor je lever en nieren, verbetert je spijsvertering, helpt tegen parasieten en heeft een verlichtende werking bij luchtweg problemen. Daarnaast is het goed voor je geheugen, helpt het tegen vermoeidheid en is het goed voor je humeur.

Om het in te nemen werd het in het eten verwerkt, versnipperd of als takje, net zoals we dat nu nog doen. Rozemarijn werd ook als kruidenolie gebruikt.

Voor het verfrissen van de geest en bij vermoeidheid werd er een etherische olie van gemaakt. Deze kwam ook goed van pas bij het reinigen van een ruimte.

SALVIA OFFICINALIS

De Latijnse naam van salie, salvia, komt van salvare, oftewel gezondheid/genezing. Salie wordt gebruikt bij keelpijn en ontstoken keelamandelen en ook bij zwak/geïrriteerd tandvlees of zweren in de mond.

Daarnaast is het goed voor de ingewanden: het helpt bij krampen en gas, en het wekt de eetlust op. Verder reinigt salie het bloed en het versterkt de lever.

SYMPHYTUM OFFICINALE

Smeerwortel wordt van oudsher gebruikt om wonden en botbreuken te genezen. Inmiddels is uit onderzoek duidelijk geworden hoe het werkt: de plant verhoogt de doorbloeding en bevordert de lymfestroom, daardoor worden delen (makkelijker) samengevoegd.

Verder helpt smeerwortel goed bij gewrichtspijn door reuma, en bij verstuikingen en spierverlamming.

DIGITALIS PURPUREA

Vingerhoedskruid is zo giftig, dat je absoluut niet zelf moet gaan experimenteren. Het werd in de middeleeuwen dan ook maar weinig gebruikt. Vingerhoedskruid bevat digitaline dat goed is voor het verbeteren van de hartwerking en tegen hartstoornissen. Het werd dan ook gebruikt bij hartklachten en als vochtafdrijvend middel. Maar pas op: te veel digitaline verlamt het hart.

In de folklore werden de bloemen gezien als stoeltjes voor vermoeide elfjes. Volgens het verhaal zouden de elfjes als dank de bloemen magische krachten hebben gegeven. Als dieren, en dan vooral vossen, de bloemen als handschoenen droegen, konden ze daarmee geluidloos met elkaar praten.

RUTA GRAVEOLENS

Wijnruit kan worden gebruikt om de menstruatie te bevorderen, en het zweten en de werking van de galblaas te verbeteren. Omdat het de lever en gal stimuleert, heeft het een positieve werking op het gezichtsvermogen.

Als keukenkruid werd en wordt het veel toegepast bij vette gerechten, omdat het de galproductie bevordert. Daardoor wordt vet beter verteerd.

RESEDA LUTEOLA

Wouw wordt in Europa al sinds de prehistorie als verfplant gebruikt. Een van de gebieden waar de plant werd verbouwd was de streek rond Aalst, in Oost-Vlaanderen.

Wouw bevat gele verfstof. De grootste concentraties bevinden zich in de toppen van de spruiten en in de zaden. Om de verfstoffen vrij te laten komen, werd de wouw eerst gekookt in water met urine.